Từ những năm cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, phong trào tìm trầm của người dân ở xã Trường Thuỷ, huyện Lệ Thuỷ, Quảng Bình rất rầm rộ. Nhiều thanh niên rời làng vào rừng tìm trầm. Mỗi lần đi phải mất cả tháng, song chỉ tìm được một vài miếng trầm không đáng kể.
Khoảng năm 1992, trầm bắt đầu khan hiếm, người tìm trầm phải lặn lội qua các dãy núi tận bên nước bạn Lào nhưng rủi ro luôn rình rập, thậm chí có thể mất mạng do nhiều nguyên nhân như: sốt rét, lũ quét, bị thổ phỉ giết... từ đó người đi tìm trầm ít lại. Đi vài chuyến nhưng không thu được gì nên nhiều người đã giải nghệ.
Thời điểm đó, có công ty bán giống cây dó bầu đến quảng cáo: "Cây dó bầu nếu trồng 10 năm, kích axít hoặc chế phẩm sinh học vào thân sẽ tạo trầm hương hoặc kỳ nam. Có thể bán tiền tỉ, giàu lên nhanh chóng...". Từ đó, hàng trăm hộ dân xã Trường Thủy đã vay mượn tiền, đổ xô mua giống cây dó bầu về trồng và chăm sóc.
Vì tin lời quảng cáo cây dó bầu khi trồng lâu năm sẽ tạo trầm hương rồi bán kiếm tiền tỉ nên hàng trăm hộ dân ở xã Trường Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình đã đầu tư mua cây giống, bỏ công chăm sóc nhiều năm liền với ước mơ đổi đời nhưng rồi tất cả đã vỡ mộng.
Có người vay mượn tiền mua hơn 200 gốc dó bầu và bỏ công chăm sóc cho đến nay, với hy vọng cây sẽ tạo ra trầm hương có giá trị và bán được tiền tỉ. Nhưng đến nay chẳng cây nào có trầm, vườn cây mấy chục năm tuổi giờ chỉ bán củi.
Có cây lớn khoảng 40-50 cm nhưng chẳng thương lái nào ngó ngàng hay hỏi han gì. Năm năm trước, có nhóm người tới kích thuốc sinh học để tạo trầm trong cây nhưng chẳng thấy trầm đâu nên họ đi luôn. Thậm chí vì bị kích axít quá đà, nhiều cây dó bầu chết khô
Theo thống kê của UBND xã Trường Thủy, trên địa bàn có hàng trăm hộ dân trồng hơn 20 ha cây dó bầu. Có nhiều vườn cây có tuổi đời trên 15 năm nhưng chưa đưa vào khai thác vì chưa biết sử dụng để làm gì. Có khoảng 5 ha cây dó bầu của người dân bị chết do kích thuốc tạo trầm.
Ông Phan Hữu Tình, Chủ tịch UBND xã Trường Thủy, cho biết cây dó bầu được người dân trồng tự phát tại địa phương từ nhiều năm trước vì tin lời đồn cây này sẽ tạo trầm hương hoặc kỳ nam, bán ra thị trường có giá rất cao. Tuy nhiên, qua thực tế, chưa hộ dân nào trồng dó bầu mà tạo được trầm để bán thu tiền tỉ, một số hộ vì kích thuốc quá đà khiến nhiều cây chết, gây thiệt hại lớn.
"Địa phương đã tuyên truyền, khuyến cáo người dân không vì nghe lời đồn thổi mà nhân rộng cây dó bầu khi không bảo đảm đầu ra, tránh tình trạng mất cả chì lẫn chài. Theo khoa học, cây dó bầu tự nhiên trong rừng có khi cả trăm năm mới cho trầm trên thân cây bị thương tích, ngã đổ và hàng trăm ngàn cây mới có một cây cho trầm, hàng triệu cây mới có kỳ nam" - ông Tình nói.
(T/h)