Trong các giải pháp quan trọng về phát triển nguồn nhân lực thì định hướng nghề nghiệp là khâu quan trọng nhất đối với thanh niên và học sinh hiện nay, nhằm tạo ra sự cân đối nguồn nhân lực giữa các ngành.

Công tác hướng nghiệp trong các trường THPT và THCS với mục đích bồi dưỡng, hướng dẫn học sinh chọn nghề phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội, đồng thời phù hợp với thể lực và năng khiếu của cá nhân.

Ngoài ra, công tác hướng nghiệp còn là yêu cầu cần thiết của giáo dục, nhằm thực hiện mục tiêu về nội dung giáo dục, góp phần tích cực, hiệu quả vào việc phân công và sử dụng hợp lý nguồn nhân lực.

Để tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu xã hội, trước tiên cần phải làm tốt công tác hướng nghiệp, vì đây là vấn đề luôn được quan tâm đặc biệt. Riêng tại TP. HCM, hơn 10 năm qua hoạt động hướng nghiệp đã phát triển một cách đa dạng, năng động, nhiều hình thức với những phương pháp linh hoạt.

2. Mặt làm được: 

- Hoạt động hướng nghiệp đã hỗ trợ cho học sinh THPT và THCS nhận thức được mục tiêu học tập của từng nhóm ngành nghề, hiểu rõ được tầm quan trọng của việc định hướng nghề nghiệp tương lai.

- Công tác hướng nghiệp đã góp phần làm thay đổi tâm lý của phụ huynh trong việc lựa chọn ngành nghề cho con em theo sở thích của mình, theo cảm tính của học sinh và chưa đi theo nhu cầu cần thiết của xã hội.

- Được sự ủng hộ và đồng hành của các tổ chức Nhà nước, doanh nghiệp, cơ quan nghiên cứu nhân lực, các trường, cơ sở đào tạo, đoàn thể xã hội… Hỗ trợ thông tin, lập số liệu, chương trình nghiên cứu, phân tích, đánh giá xu hướng chọn ngành nghề - đào tạo theo nhu cầu của xã hội.

- Đồng thời sự hợp tác giữa các cơ quan Nhà nước, trường THPT và THCS về hệ thống đào tạo Đại học, Cao đẳng, Trung cấp, các cơ quan (thông tin truyền thông), thầy cô, chuyên gia (làm công tác tư vấn hướng nghiệp), doanh nghiệp… giúp học sinh tiếp cận được với ngành học - nghề nghiệp.

2. Mặt hạn chế:

Tuy nhiên, chất lượng của các hoạt động hướng nghiệp tại các trường chưa đồng bộ, có thể do nguyên nhân từ nhiều phía như:

- Không có lực lượng chuyên trách về tư vấn hướng nghiệp cho học sinh. Giáo viên không được đào tạo về chuyên môn để hướng nghiệp, đội ngũ tư vấn còn thiếu kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình hướng nghiệp và huấn luyện kỹ năng mềm cho học sinh, sinh viên.

- Đối với đào tạo, hiện nay chưa có giáo viên được đào tạo chuyên môn về công tác hướng nghiệp (việc này được thầy cô giáo chủ nhiệm kiêm nhiệm). Vì thế để làm được và làm tốt công tác hướng nghiệp, đòi hỏi các giáo viên phải tự học để trang bị cho mình các tri thức và kỹ năng hướng nghiệp (kỹ năng trò chuyện, kỹ năng thấu cảm, kỹ năng xử lý tình huống, hướng nghiệp, kỹ năng quyết định vấn đề…) để đưa ra lời khuyên hợp lý.

- Nhiều trường chưa có cơ hội tổ chức cho học sinh gặp gỡ, giao lưu, tìm hiểu nghề nghiệp ở các lĩnh vực lao động khác nhau, đưa học sinh đi thực tế tham quan các xí nghiệp sản xuất, các công ty… để tìm hiểu ngành nghề yêu thích. Cơ sở vật chất không đủ điều kiện để tổ chức những loại hoạt động hướng nghiệp khác nhau. Hình thức các buổi hướng nghiệp rập khuôn, dẫn đến việc hạn chế về cung cấp thông tin ngành nghề (tham quan các cơ sở kinh tế tại địa phương, tham dự các hội thảo về nghề nghiệp, tham quan trực tiếp các cơ sở đào tạo, các xí nghiệp, các khu chế xuất, các trung tâm tư vấn…).

- Điều cần tiếp tục quan tâm là hiện tại xu hướng chưa xem trọng các cấp bậc học Cao đẳng, Trung cấp, Sơ cấp nghề… Điều này vừa là yếu tố khách quan của xã hội nhưng đồng thời là áp lực trong việc cân đối cung - cầu lao động, và công tác hướng nghiệp trên địa bàn thành phố. 

3. Những đề xuất:

- Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực, đẩy mạnh sự liên kết, hợp tác đồng bộ các hoạt động hướng nghiệp, tuyển sinh, đào tạo, thực hành gắn kết nhu cầu sử dụng lao động. Để giúp cho công tác hướng nghiệp và đào tạo nghề đạt hiệu quả, thống nhất và đầy đủ.

- Tăng cường hướng nghiệp, hoạt động tư vấn học đường làm chương trình chính khóa trong các trường THPT và THCS trên địa bàn TP. HCM.

- Kiến nghị thành lập phòng tham vấn tâm lý - hướng nghiệp tại các trường trung học. 

- Xây dựng cổng thông tin hướng nghiệp Quốc gia và các tỉnh, thành phố, kết nối với các trường THPT và THCS với cơ quan dự báo nhu cầu nhân lực, hội nghề nghiệp, tư vấn, hướng nghiệp, các trường dạy nghề và doanh nghiệp. 

- Định hướng con đường thành công và những thách thức của từng cấp độ nghề (đại học, cao đẳng, trung cấp, sơ cấp) theo nhóm ngành nghề.

- Triển khai hoạt động tư vấn trắc nghiệm chọn nghề theo ngành quản lý giáo dục từng quận, huyện. 

- Phát triển đội ngũ và đào tạo đội ngũ chuyên môn về hướng nghiệp trong các trường THPT và THCS.