Trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và Cách mạng 4.0, khi nền kinh tế chủ yếu dựa trên tri thức thì nguồn nhân lực đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao, ngày càng thể hiện vai trò quyết định...

Đại hội XIII của Đảng xác định là: “Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; ưu tiên phát triển nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lý và các lĩnh vực then chốt trên cơ sở nâng cao, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện, cơ bản về chất lượng giáo dục và đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ nhân tài, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng và phát triển mạnh khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, tinh thần đoàn kết, tự hào dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Trong lộ trình chuyển đổi số quốc gia, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án: "Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030". Đây là sự khẳng định của Chính phủ về việc coi trọng nhân lực số. Tuy nhiên, các chuyên gia công nghệ thông tin cho rằng, phát triển nguồn nhân lực số hiện nay còn bộc lộ nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ, nhất là những đòi hỏi của thị trường lao động thời kỳ hội nhập.

1. Việc thích ứng đào tạo nguồn nhân lực số đang đặt ra yêu cầu, thách thức không chỉ cho doanh nghiệp mà cho cả các cơ sở đào tạo, bao gồm cả đại học và giáo dục nghề nghiệp. Sự biến đổi nhanh chóng của yêu cầu công việc, năng lực tự học… vẫn là ưu tiên số một trong học tập hiện nay. Trong doanh nghiệp cũng vậy, đang chuyển biến theo mô hình doanh nghiệp học tập, theo đó khuyến khích quá trình tự học của nhân viên. Vì vậy, việc đổi mới cơ cấu, liên kết hợp tác trong đào tạo là đòi hỏi cấp bách để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động.

Việc nâng cao chất lượng đào tạo là giải pháp quan trọng để tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Vấn đề của giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp nước ta hiện nay là phải đánh giá được nguồn lực, xây dựng các tiêu chí chuẩn mực, nhằm đảm bảo được hệ thống giáo dục Đại học và giáo dục Nghề nghiệp được mạnh hơn, thu hút sự đầu tư của doanh nghiệp và tạo được niềm tin của người dân, học sinh, phụ huynh mới có thể phát triển một cách bền vững.

2. Bối cảnh chung của đào tạo nghề là: Phát triển hệ thống quản lý, đảm bảo, đánh giá và công nhận chất lượng giáo dục nghề nghiệp. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý  đại học và giáo dục nghề nghiệp.

Đối với các trường, cần tiếp tục rà soát, sắp xếp cho phù hợp, tránh chồng chéo trong công tác đào tạo nghề; chú trọng phát triển các trường đào tạo đặc thù phù hợp với chiến lược phát triển thị trường lao động Việt Nam; xây dựng chương trình đào tạo trên cơ sở chuẩn đầu ra; tích hợp các nội dung đào tạo một cách hợp lý về kỹ năng mềm, kỹ năng khởi nghiệp, đạo đức nghề nghiệp ngay trong từng môn học; tự chủ tuyển sinh, tổ chức đào tạo, đánh giá, cấp bằng, chứng chỉ và chịu trách nhiệm về chất lượng đào tạo.

Bên cạnh đó, xây dựng các chương trình, giáo trình đào tạo nghề đặc thù đạt chuẩn quốc gia, khu vực, quốc tế ở các trình độ; chú trọng việc cập nhật kỹ thuật, công nghệ mới cho các nghề truyền thống, nghề có thu nhập cao, thu hút nhiều lao động.

3. Đối với các doanh nghiệp cần chú ý, thị trường việc làm đang dần nghiêng về phía có lợi cho ứng viên nhiều hơn là nhà tuyển dụng. Vì thế, việc xây dựng được trải nghiệm tuyển dụng tốt và mối quan hệ lâu dài với ứng viên thực sự trở nên cần thiết, không chỉ trong 2023 mà còn về lâu dài.

Bên cạnh đó, việc thay đổi cơ cấu trong lực lượng lao động với sự gia nhập của phần lớn lao động gen Z. Việc giao tiếp và tương tác với ứng viên trở nên khó khăn hơn, ứng viên giờ đây có kỳ vọng cao hơn vào nhà tuyển dụng, đồng thời tâm lý ngại rủi ro của họ cũng cao hơn trước. Đó là những nguyên nhân khiến nhà tuyển dụng phải nỗ lực hơn trong việc cải tiến quy trình tuyển dụng, nhằm tạo được trải nghiệm tuyển dụng tốt và lòng tin cậy nơi ứng viên.

Các doanh nghiệp tích cực, chủ động duy trì sự ổn định và phát triển sản xuất kinh doanh, nỗ lực duy trì, bảo đảm việc làm, sắp xếp lao động, nghiên cứu đề xuất thay đổi quy trình sản xuất, hợp lý hóa, số hóa để giảm bớt các khâu trung gian, thời gian chết hay các thao tác thừa để thúc đẩy năng suất lao động gia tăng, tiết giảm các chi phí không hợp lý.

Doanh nghiệp thực hiện các chế độ, chính sách, thanh toán đầy đủ tiền lương, tiền thưởng theo đúng quy định của pháp luật và các thỏa thuận, nội quy, quy chế của doanh nghiệp; có các biện pháp thiết thực, hiệu quả quan tâm chăm lo cải thiện đời sống vật chất, tinh thần và khuyến khích người lao động đổi mới sáng tạo, cùng nhau khắc phục khó khăn, vượt qua thách thức.

Việc đổi mới cơ cấu, liên kết hợp tác trong đào tạo là đòi hỏi cấp bách để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Vì vậy doanh nghiệp chú trọng giải pháp giúp người lao động đào tạo nâng cao tay nghề cho công nhân, cho những người lao động giúp họ có kỹ năng làm việc tốt hơn từ đó họ có năng suất cao hơn và thu nhập cao hơn.

4. Công nghệ 4.0 đã thay đổi cả ba chiều: sâu, rộng và nhanh của nghề nghiệp, tạo ra sự bất ổn lớn, thậm chí là bất định trong nghề nghiệp. Đây chính là thách thức lớn nhất đối với công tác hướng nghiệp và giới thiệu việc làm. Vì vậy, phải nâng cao hiệu quả thông tin thị trường lao động, vừa phản ánh đặc điểm thị trường lao động Việt Nam, vừa thông tin về tình hình biến động, nhu cầu việc làm tại các doanh nghiệp, giúp người lao động, nhất là thanh niên, sinh viên lựa chọn và quyết định học nghề, tiếp cận việc làm phù hợp.

Song song đó, thực hiện có hiệu quả tư vấn, giới thiệu việc làm và đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động, tổ chức thực hiện hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động; mở rộng và phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Thị trường lao động đang có những thay đổi lớn, đặc biệt là sự phát triển công nghệ và sự tích hợp của nhiều ngành nghề. Nghề nghiệp sẽ gắn với kỹ năng và công nghệ, nhất là công nghệ thông tin. Nghề nghiệp không phù hợp hoặc lao động giản đơn sẽ bị hạn chế phát triển. Chưa kể, hiện nay cũng là thời đại của khởi nghiệp kinh doanh, làm việc tại nhà, do vậy cũng là thời điểm nhiều người dù nhiều năm có việc làm có thể sẻ bắt đầu tìm lại năng lực, mơ ước của mình. Từ đó họ tìm cách học thêm nghề mới để thay đổi con đường nghề nghiệp hoặc bổ sung kỹ năng cho công việc hiện tại, dẫn đến nhu cầu phải nâng cao giá trị nghề nghiệp trong mỗi người.

Học tập ở thời đại này là học để đảm bảo có thực lực. Tạo dựng nghề nghiệp là một hành trình trải nghiệm, phải đi từng bước một, để hoàn thiện chính mình, tìm ra những gì phù hợp để tạo nên giá trị nghề nghiệp.